Twee gemeenten, één missie: duurzame financiële rust voor inwoners

Schulden oplossen is één ding, voorkomen dat ze terugkomen minstens zo belangrijk. In de gemeenten Heemskerk en bij WIL Lekstroom weten ze dat als geen ander. Beide zetten ze stevig in op persoonlijke begeleiding, oprecht contact en het versterken van vaardigheden. Het doel: inwoners niet alleen uit de schulden helpen, maar ze ook voldoende houvast geven om zelfstandig en met vertrouwen verder te kunnen. Hoewel de uitgangspunten gelijk zijn, verschillen de routes. Heemskerk richt zich vooral op preventie: inwoners bereiken voordat schulden problematisch worden. WIL Lekstroom kiest juist voor intensieve nazorg na afloop van een schuldhulptraject.

Heemskerk: vroeg erbij met de budgetcoach

In Heemskerk merkten ze dat inwoners vaak moeite hebben om de stap naar schuldhulpverlening te zetten. Soms voelt de drempel te hoog, soms schrikt de term ‘schuldhulp’ af. Daarom introduceerde de gemeente een budgetcoach, die vooral preventief wordt ingezet. ‘Met de budgetcoach kunnen we eerder aansluiten, vóórdat de schulden problematisch worden’, vertelt Fatiha el Razouki, senior medewerker Werk & Inkomen. ‘Zo voorkomen we dat problemen groter worden en stress toeneemt. Hoe eerder je erbij bent, hoe meer ruimte er is voor oplossingen.’

De coach komt in beeld via vroegsignalering of via het serviceplein, waar inwoners zonder afspraak binnenlopen. Samen met de inwoner brengt de coach de financiële situatie in kaart, stelt haalbare doelen en kijkt welke stappen nu al gezet kunnen worden. Die doelen moeten klein en concreet zijn. Fatiha: ‘Soms is het iets simpels als een kastje kunnen kopen. Voor ons klein, voor hen groot. Het gaat erom dat mensen ervaren dat vooruitgang mogelijk is.’

Om de begeleiding echt de aandacht te kunnen geven die nodig is, heeft Heemskerk bovendien de administratieve taken weggehaald bij de schuldhulpverleners en overgedragen aan medewerkers die het team ondersteunen. ‘We willen dat onze consulenten tijd hebben om écht naast iemand te staan, niet om vooral achter een computer te zitten’, zegt Fatiha. De inzet van de budgetcoach is nog een pilot, maar de vraag ernaar groeit snel. ‘We worden steeds vaker gevonden. Dat is een mooi teken, maar het betekent ook dat we straks keuzes moeten maken over wie we wel en niet kunnen helpen.’

WIL: gestructureerde nazorg met een persoonlijke touch

Waar Heemskerk inzet op vroeg erbij zijn, richt WIL (Houten, IJsselstein, Lopik, Nieuwegein) zich op de periode ná de schuldhulpverlening of tijdens budgetbeheer of bewind. Daarvoor gebruiken ze het Plinkr-systeem: een app die inwoners helpt grip te houden op hun financiën, netwerk en vaardigheden. ‘De kern is: schulden voorkom je door te weten wat er binnenkomt en wat eruit gaat. De app maakt dat inzichtelijk, en je kunt het altijd bij je hebben’, legt budgetcoach Mariska de Vries uit.

De app werkt met vaste thema’s: van geldzaken organiseren tot verantwoord besteden en het voorbereiden op onvoorziene gebeurtenissen. Mariska: ‘We zien dat mensen vaak al veel weten, maar het helpt om alles nog eens gestructureerd door te lopen. Dat geeft rust én overzicht.’ Maar de app is slechts een hulpmiddel. Het echte verschil wordt gemaakt in de gesprekken die één of twee keer per week plaatsvinden. Dan worden opdrachten besproken, ingewikkelde stappen samen doorlopen en successen gevierd. Mariska: ‘Het systeem is uniform, maar de gesprekken maken het persoonlijk. Je bouwt echt een band op met mensen. Soms vertellen ze dingen die ze nog nooit met iemand hebben gedeeld.’

De nazorg duurt meestal zes maanden, soms langer. Dat geeft genoeg tijd om te oefenen en om fouten te maken en daarvan te leren. Deelnemers waarderen vooral de positieve insteek en het gevoel dat ze niet worden afgerekend op hun verleden. ‘Ik hoor van mensen: “Ik hoor jouw stem nog steeds in mijn hoofd.” Dat is het grootste compliment’, zegt Mariska met een glimlach. ‘Dan weet je dat het geland is.’

Gedeelde basis, met eigen accenten

Zowel in Heemskerk als bij WIL staat dezelfde benadering centraal: nabijheid en vertrouwen. Zoals Fatiha uit Heemskerk het kernachtig zegt: ‘Je moet daarbij wel de taal van de inwoner spreken.’ Professionals nemen de tijd om te luisteren en vermijden oordelen. Het contact is persoonlijk en altijd gericht op het versterken van de zelfredzaamheid en het voorkomen van terugval. Binnen dat gedeelde uitgangspunt kiest iedere gemeente een eigen invalshoek. Heemskerk legt het accent op preventie en probeert signalen vroeg op te vangen, terwijl WIL Lekstroom meer nadruk legt op nazorg en begeleiding ná afloop van een traject. Ook in de manier waarop middelen worden ingezet, zie je een verschil: Heemskerk creëert ruimte door administratieve taken weg te halen bij consulenten, WIL gebruikt een digitale methodiek die structuur biedt en toch maatwerk mogelijk maakt.

Resultaten meetbaar maken

Beide aanpakken laten zien dat persoonlijk contact onmisbaar is voor duurzame financiële rust. Het vraagt om professionals die kunnen luisteren, motiveren en maatwerk bieden. Maar die tijd en aandacht kosten geld. Zowel Heemskerk als WIL moeten daarom steeds weer aantonen dat deze investering zich terugbetaalt. Er liggen kansen om de methoden breder toegankelijk te maken. Heemskerk wil de pilot uitbreiden, WIL denkt aan het openstellen van de nazorg voor een bredere doelgroep. Ook willen beide organisaties hun resultaten beter meten, zodat ze met harde cijfers kunnen onderbouwen wat ze in de praktijk al zien: inwoners krijgen meer grip op hun geld en voelen zich gesteund. Zoals Mariska de Vries het verwoordt: ‘We zien de verandering in mensen. Ze lopen rechter, praten met meer zekerheid. Dat is moeilijk in cijfers te vatten, maar voor ons is het onmiskenbaar.’

Gedeelde les

Of het nu gaat om de preventieve inzet van een budgetcoach in Heemskerk of de gestructureerde nazorg bij WIL, in beide aanpakken staat de inwoner centraal. Vertrouwen opbouwen, luisteren zonder oordeel en aansluiten bij de leefwereld vormen de kern. Het resultaat is dat inwoners niet alleen tijdelijk worden geholpen, maar ook vaardigheden en inzichten ontwikkelen die de kans op terugval aanzienlijk verkleinen. Daarmee maken beide gemeenten duidelijk dat persoonlijke begeleiding geen extraatje is, maar een structurele randvoorwaarde voor duurzaam financieel herstel.